Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 25-5 έως και 31-5

 Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
( Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης )

Παρακάτω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια αυτής της εβδομάδας, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο την περίφημη ερυθρά κηλίδα του Δία. Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει μέχρι μια ώρα πριν και μια ώρα μετά την αναγραφόμενη ώρα.

 

Δευτέρα, 25 Μαΐου

Η σελήνη σχηματίζει μια μακριά γραμμή με τον Δία κάτω δεξιά της και την Αφροδίτη αρκετά μακριά και χαμηλά. Είναι και οι τρεις, τα πιο λαμπρά ουράνια αντικείμενα μετά τον ήλιο μας. Ο δορυφόρος μας βρίσκεται στο νοτιοδυτικό ουρανό, νότια του Λέοντα.

Κοντά στο ζενίθ αυτό το βράδυ είναι ο αστερισμός της Κόμης της Βερενίκης. Η Κόμη της Βερενίκης βρίσκεται ανάμεσα στην ουρά του Λέοντα και στον αστερισμό του Βοώτη. Ο μύθος λέει ότι τα μαλλιά κάποτε ήταν της βασίλισσας Βερενίκης ΙΙ της Αιγύπτου, περίπου το έτος 240 π.Χ. Τα μαλλιά τοποθετήθηκαν στους ουρανούς από τους Θεούς.

 

Τρίτη, 26 Μαΐου

Η σελήνη φθάνει σε απόγειο, στο πιο μακρινό της σημείο από τη Γη στην τροχιά της γύρω απ’ αυτήν, στις 1:13 π.μ. της Τετάρτης. Θα βρίσκεται 404.244 χιλιόμετρα μακριά από εμάς.

Τρία διπλά αστέρια κάτω από τον Κρόνο! Πρώτα παρατηρήστε το αστέρι 2 ° κάτω από αυτόν. Αυτό είναι το βήτα (β) του Σκορπιού, ένα όμορφο διπλό αστέρι με τηλεσκόπιο. Ένα άλλο, 1 ° κάτω από αυτό, είναι το πολύ ανοιχτό ζευγάρι, με γυμνό μάτι, ω1 και ω2 του Σκορπιού. Με κιάλια θα δείτε τη μικρή διαφορά ως προς το χρώμα τους. Αριστερά ή κάτω αριστερά του β και σε 1,6 ° είναι το ν του Σκορπιού, ένα άλλο όμορφο τηλεσκοπικό διπλό. Με υψηλή μεγέθυνση και σε συνθήκες χαμηλής ατμοσφαιρικής διαταραχής θα μπορέσετε να αποκαλύψετε τον λαμπρότερο συνοδό που και ο ίδιος είναι ένας δύσκολα διακριτός διπλός αστέρας που τους χωρίζει απόσταση μόλις 2 δευτερολέπτων του τόξου.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 11:40 μ.μ.

 

Τετάρτη, 27 Μαΐου

Καθώς αρχίζει η νύχτα, προσέξτε πόσο ψηλά στέκεται η κατσαρόλα της Μεγάλης Άρκτου. Αν και φαίνεται ότι αυτός ο γνωστός σχηματισμός αστέρων έχει σκαρφαλώσει ακριβώς από πάνω μας, στην πραγματικότητα είναι 10 με 15 μοίρες κάτω από το ζενίθ. Αν προεκτείνουμε πέντε φορές τους δύο δείκτες της κατσαρόλας, τότε θα βρεθούμε στον πολικό αστέρα. Για να βεβαιωθείτε ότι το φαινόμενο μέγεθος του αστεριού του βορά είναι +2, κοιτάξτε τους δύο δείκτες αστέρες. Θα πρέπει να έχουν την ίδια λαμπρότητα.

Η μικρή και η μεγάλη «κατσαρόλα» είναι δυο οικείοι σχηματισμοί, ορόσημα στον βραδινό ουρανό. Φωτογραφία: Bill και Sally Fletcher.

 

Πέμπτη, 28 Μαΐου

Αυτό το βράδυ, ο Στάχυς λάμπει κάτω και στα αριστερά της σελήνης. Προσέξτε το φεγγάρι να πλησιάζει το αστέρι κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ο Στάχυς είναι ένα πολύ θερμό αστέρι, σχεδόν τόσο μπλε όσο γίνεται για ένα αστέρι. Στη πραγματικότητα, είναι ελαφρώς μπλε-λευκό, όσο υψηλή και να είναι η θερμοκρασία!

Ο Δράκοντας είναι ένας συνεχώς ορατός, πάνω από τον ορίζοντα αστερισμός, από τα βόρεια γεωγραφικά πλάτη. Με άλλα λόγια, γυρίζει γύρω γύρω από το αστέρι του βορρά, τον Πολικό. Ένα άλλο αξιοσημείωτο αστέρι στον Δράκοντα είναι ο Θουμπάν ο οποίος είναι ψηλά στον ουρανό το βράδυ αυτήν την εποχή του έτους. Είναι ένα ενδιαφέρον αστέρι επειδή, περίπου το 3000 π.Χ., ο Θουμπάν ήταν το αστέρι του βορρά, δηλαδή ήταν στην θέση που είναι ο Πολικός σήμερα.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 1:19 π.μ. της Παρασκευής.

 

Παρασκευή, 29 Μαΐου

Το «Θερινό Τρίγωνο» κυριαρχεί στον ανατολικό ουρανό αργά το βράδυ. Ο Βέγας, το λαμπρότερο άστρο του Τριγώνου, λάμπει με μέγεθος 0 και βρίσκεται πιο ψηλά από τα άλλα δυο αστέρια. Κάτω και στα αριστερά του βρίσκεται ο Ντενέμπ, με μέγεθος 1,3, είναι το πιο αμυδρό από τα τρία άστρα. Με μέγεθος 0,8, ο Αλτάιρ ολοκληρώνει την τριάδα. Παρά το όνομά του, το «Θερινό Τρίγωνο» ξεχωρίζει στον ουρανό από αργά την άνοιξη μέχρι και τις αρχές του χειμώνα.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 9:11 μ.μ.

 

Σάββατο, 30 Μαΐου

Το φεγγάρι αυτό το βράδυ λάμπει ανάμεσα στον Στάχυ και τον Κρόνο. Πιο κάτω από τον πλανήτη είναι και ο κόκκινος Αντάρης.

Ο Ερμής είναι σε κατώτερη σύνοδο στις 8 μ.μ., δηλαδή, βρίσκεται ανάμεσα στον ήλιο και τη Γη και παραμένει κρυμμένος στη λάμψη του άστρου μας.

 

Κυριακή, 31 Μαΐου

Ο αστεροειδής 532 Herculina ήταν σε αντίθεση δυο εβδομάδες πριν. Παραμένει 9^ου μεγέθους και εντοπίζεται σχετικά εύκολα με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Βρίσκεται στον αστερισμό της Κεφαλής του Όφη που φτάνει στο ψηλότερό του σημείο στον ουρανό μετά τα μεσάνυχτα. Αυτό το βράδυ ο αστεροειδής βρίσκεται 1,5° νότια του ψ. Ο καλύτερος τρόπος για να βεβαιωθείτε ότι βρήκατε την Herculina είναι να φτιάξετε ένα σκίτσο με τη θέση της και να επιστρέψετε στο ίδιο κομμάτι του ουρανού δύο ημέρες αργότερα. Το αντικείμενο που θα έχει μετακινηθεί είναι ο αστεροειδής.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:50 μ.μ.

 

Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer’s Guide:  “Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια.” Χωρίς αυτά, “Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος.”

 

Αυτή είναι μια φωτογραφία του Κρόνου λίγες ώρες πριν την αντίθεση! Το seeing ήταν καλό και το εφέ του Seeliger είναι ολοφάνερο! Δείτε την ιστοσελίδα του αστροφωτογράφου Christopher Go για άλλες καταπληκτικές φωτογραφίες πλανητών: http://astro.christone.net/

 

Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

 

 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής χάνεται στο φως του ήλιου.

Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,3, κάτω από τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη) λάμπει μετά τη δύση του ηλίου πάνω στο δυτικό ουρανό. Ο πλανήτης δύει στα δυτικά-βορειοδυτικά μετά τις 11 το βράδυ. Με τηλεσκόπιο, ο πλανήτης είναι σε φάση «διχοτόμου», δηλαδή σαν τη «μισή» σελήνη.

Ο Άρης έχει χαθεί στη λάμψη του ήλιου.

Ο Δίας (με μέγεθος -2,0, στα σύνορα Καρκίνου-Λέοντα) είναι ψηλά στη δύση όταν θα έχει βραδιάσει. Με τηλεσκόπιο, η φαινόμενη διάμετρός του είναι 37 δευτερόλεπτα του τόξου. Η απόστασή του από την λαμπρή Αφροδίτη ολοένα και μικραίνει (23° στις 29 Μαΐου). Οι δύο λαμπρότεροι πλανήτες θα βρεθούν σε μια ξεχωριστή σύνοδο στο τέλος Ιουνίου.

Ο Κρόνος (μέγεθος 0,0, μόλις πάνω από την κεφαλή του Σκορπιού) βγαίνει στον πρωινό ουρανό στα νοτιοανατολικά στις 8 μ.μ. και μεσουρανεί στις 1:00 π.μ. Βρέθηκε σε αντίθεση στις 22 Μαΐου. Κάτω και στα αριστερά του, σε απόσταση 10° είναι ο Αντάρης. Αν παρατηρείτε τον πλανήτη με τηλεσκόπιο, αξίζει να δείτε και τα διπλά άστρα κοντά του. (Διαβάστε παραπάνω το σχετικό κείμενο της Τρίτης, 26 Μαΐου).

Ο Ουρανός (μέγεθος +5,9, στους Ιχθείς) είναι πολύ χαμηλά στα ανατολικά στο λυκαυγές.

Ο Ποσειδώνας (μέγεθος +7,9, στον Υδροχόο) είναι χαμηλά στην αρχή του λυκαυγούς (από τα βόρεια γεωγραφικά πλάτη). Όσο πιο νότια, τόσο ψηλότερα θα βρεθεί.